Răng sữa có chân không? Chân răng bị gãy phải làm sao?

Răng sữa là hệ thống răng đầu tiên trên cung hàm của mỗi con người. Những chiếc răng này bắt đầu mọc lên khi trẻ tròn 6-10 tháng tuổi. Đi cùng với sự phát triển của cơ thể, răng sữa sẽ rụng đi để nhường chỗ cho hệ thống răng vĩnh viễn. Nhiều người đã đặt ra câu hỏi “Răng sữa có chân không?”. Trong bài viết sau đây, Nha khoa nhi sẽ giúp bạn giải đáp thắc mắc này.

Răng sữa có chân răng không?

Răng sữa có chân răng và cấu trúc này hoàn toàn tương tự về chức năng so với răng vĩnh viễn, nhằm cố định răng trong xương ổ và đảm bảo khả năng ăn nhai của trẻ trong giai đoạn đầu đời. Tuy nhiên, đặc điểm chân răng sữa thường mảnh, nhỏ và thon hơn. Đây là đặc điểm sinh lý tự nhiên, giúp chân răng dễ dàng trải qua quá trình tiêu chân khi mầm răng vĩnh viễn phát triển.

Khi trẻ bước vào tuổi thay răng, áp lực từ mầm răng vĩnh viễn sẽ kích hoạt quá trình tiêu ngót chân răng sữa. Đến thời điểm răng rụng, chân răng thường đã tiêu gần như hoàn toàn, khiến phụ huynh chỉ nhìn thấy phần thân răng. Điều này dẫn đến thắc mắc “Răng sữa có chân không?” mỗi khi thấy răng rụng chỉ còn phần thân, khiến phụ huynh có hiểu lầm phổ biến rằng răng sữa không có chân răng.

Trong một số trường hợp, chân răng sữa có thể còn sót lại sau khi răng rụng hoặc được nhổ. Phần chân răng này đa phần sẽ tiếp tục tiêu đi theo sinh lý bình thường. Tuy nhiên, nếu gây viêm, đau hoặc cản trở đường mọc của răng vĩnh viễn, trẻ cần được thăm khám để đánh giá và xử lý kịp thời.

Răng sữa có chân răng không? — Răng sữa có chân không? Răng sữa cũng có chân răng giống với răng vĩnh viễn, giúp răng vững chắc trên cung hàm

Răng sữa khác gì răng vĩnh viễn?

Mặc dù cùng đảm nhiệm chức năng ăn nhai, hỗ trợ phát âm, răng sữa và răng vĩnh viễn lại khác nhau rõ rệt về số lượng, kích thước, cấu trúc, độ cứng và màu sắc.

Răng sữa là hệ răng đầu đời, giúp duy trì khoảng giữ chỗ và định hướng vị trí mọc đúng của răng vĩnh viễn trong tương lai. Trong khi đó, răng vĩnh viễn là hệ răng cuối cùng, đảm nhiệm chức năng ăn nhai ổn định và lâu dài khi trẻ trưởng thành.

Nắm rõ việc răng sữa có chân không và khác biệt giữa chúng và răng vĩnh viễn sẽ giúp phụ huynh chăm sóc trẻ tốt hơn trong từng giai đoạn phát triển răng miệng. Dưới đây là các điểm khác biệt giữa hai hệ răng:

Số lượng răng

Sự khác biệt về số lượng là cách nhận biết rõ ràng nhất giữa răng sữa và răng vĩnh viễn.

Hệ răng sữa gồm 20 răng, được phân bố đều trên hai hàm (10 răng hàm trên và 10 răng hàm dưới) với cấu trúc: 4 răng cửa giữa, 4 răng cửa bên, 4 răng nanh và 8 răng hàm sữa.

Trong khi đó, hệ răng vĩnh viễn có 28 răng (không tính răng khôn).Cấu trúc bao gồm: 4 răng cửa giữa, 4 răng cửa bên, 4 răng nanh và 16 răng hàm vĩnh viễn. Khi răng khôn mọc đầy đủ, tổng số răng vĩnh viễn có thể tăng lên 32 răng, nhiều hơn so với hệ răng sữa.

Hình dạng và kích thước chân răng

Chân răng sữa có thiết kế mảnh mai và kích thước nhỏ hơn đáng kể so với chân răng vĩnh viễn. Đặc điểm này không phải ngẫu nhiên mà nó đóng vai trò quan trọng trong quá trình thay răng tự nhiên, giúp chân răng sữa dễ dàng tiêu biến (resorption) để nhường chỗ cho mầm răng vĩnh viễn phát triển và mọc lên đúng vị trí.

Cấu trúc chân răng

Chân răng sữa không được bao bọc bởi lớp men và ngà răng như chân răng vĩnh viễn. Thay vào đó, bề mặt ngoài của nó chủ yếu là lớp cementum, trực tiếp liên kết với xương ổ răng. Cấu trúc đơn giản hơn này làm cho chân răng sữa có độ bền kém hơn và dễ bị tổn thương, gãy vỡ trong quá trình lung lay hoặc khi cần can thiệp nhổ bỏ. Điều này có thể ảnh hưởng đến việc xác định gãy răng thương tích bao nhiêu phần trăm nếu có va chạm mạnh, đòi hỏi sự đánh giá kỹ từ chuyên gia.

Độ cứng của chân răng

Xét tổng thể chiếc răng, răng sữa có độ cứng thấp hơn so với răng vĩnh viễn. Răng vĩnh viễn khi mới mọc thường còn rất mới, chưa chịu nhiều tác động mài mòn từ việc ăn nhai và đôi khi có thể quan sát thấy những gờ nhỏ, lượn sóng ở rìa cắn (đặc biệt là răng cửa), gọi là các múm răng (mamelons). Ngược lại, răng sữa sau một thời gian thực hiện chức năng trong miệng sẽ có dấu hiệu mài mòn rõ rệt hơn trên bề mặt nhai hoặc rìa cắn trước khi đến tuổi thay răng.

Răng sữa có chân không? Có và chân răng có độ cứng nhất định

Màu sắc chân răng

Về phương diện thẩm mỹ, răng sữa thường có màu trắng đục đặc trưng. Trong khi đó, răng vĩnh viễn có thể có sắc độ hơi ngả vàng hơn một chút, nhưng bù lại, chúng thường có độ trong và độ bóng bề mặt cao hơn, tạo cảm giác sáng khỏe hơn.

Những khác biệt này phản ánh vai trò và thời gian tồn tại khác nhau của răng sữa và răng vĩnh viễn trong quá trình phát triển hệ răng của con người. Trong đó, các vấn đề như răng hàm bị vỡ ở giai đoạn răng vĩnh viễn cũng cần được quan tâm để tránh ảnh hưởng đến chức năng ăn nhai và cấu trúc toàn hàm.

Tại sao răng sữa lại tự tiêu?

Răng sữa rụng đi là do chân răng của chúng bị tiêu biến một cách tự nhiên, một quá trình gọi là tiêu chân răng sinh lý. Nguyên nhân chính là do răng vĩnh viễn mọc lên từ bên dưới, tạo áp lực kích thích các tế bào đặc hiệu phân hủy mô cứng của chân răng sữa.

Chúng tiết ra chất làm tiêu dần chân răng sữa. Trên X-quang, có thể thấy chân răng sữa mờ dần đi cho đến khi tiêu hết, dẫn đến răng sữa lung lay và rụng, giúp tạo không gian cho răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí. Quá trình này cũng giúp tạo điều kiện cho răng sinh đôi mọc lên đúng vị trí.

Quá trình này thường bắt đầu quanh độ tuổi 5-7, tuy nhiên nhiều phụ huynh thắc mắc “bé 5 tuổi thay răng sữa có sớm không?” Đây là hiện tượng diễn ra tự nhiên, không đau đớn. Các tế bào tiêu chân răng được kích hoạt bởi lực đẩy của răng vĩnh viễn hoặc các yếu tố khác. Đây là nguyên nhân chính khiến nhiều người thắc mắc răng sữa có chân không.

Chân răng sữa bị gãy phải làm gì?

Khi chân răng sữa của trẻ không may bị gãy, hành động cần thiết và cấp bách nhất là đưa trẻ đến phòng khám nha khoa. Tại đây, nha sĩ sẽ kiểm tra kỹ lưỡng và đưa ra phương án xử lý tối ưu, có thể bao gồm:

Đưa trẻ đến nha khoa: Việc thăm khám sớm giúp bác sĩ đánh giá mức độ tổn thương, xác định có ảnh hưởng đến mầm răng vĩnh viễn hay không và chọn hướng xử lý phù hợp.
Phục hồi răng bằng vật liệu nha khoa: Nếu phần chân răng còn đủ vững, bác sĩ có thể trám bằng composite hoặc làm mão răng sữa để bảo vệ cấu trúc còn lại, giúp duy trì chức năng ăn nhai và giữ khoảng.
Nhổ răng khi tổn thương quá nặng: Trường hợp chân răng sữa gãy sâu, lung lay nhiều hoặc đã nhiễm trùng lan rộng, bác sĩ sẽ đề nghị thực hiện mài xương ổ răng, chỉ định nhổ để tránh gây biến chứng cho xương hàm và mầm răng vĩnh viễn.
Sử dụng khí cụ giữ khoảng sau khi nhổ răng sớm: Nếu răng sữa phải loại bỏ trước thời điểm thay răng tự nhiên, bác sĩ có thể đặt khí cụ giữ khoảng nhằm đảm bảo không gian cho răng vĩnh viễn mọc đúng vị trí, tránh chen chúc hoặc lệch lạc.
Điều trị tủy khi tủy răng bị lộ hoặc nhiễm khuẩn: Khi vết gãy khiến tủy răng sữa bị lộ hoặc viêm, bác sĩ sẽ thực hiện điều trị tủy (nội nha) để làm sạch, loại bỏ vi khuẩn và bảo tồn chiếc răng đang cần giữ khoảng.
Kê thuốc khi cần thiết: Nếu trẻ bị đau, sưng hoặc có dấu hiệu nhiễn trùng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau và/hoặc kháng sinh phù hợp với độ tuổi của trẻ.

Song song với việc xử lý khi sự cố xảy ra, việc chủ động phòng tránh nguy cơ gãy răng sữa cho trẻ cũng vô cùng quan trọng. Cha mẹ nên lưu ý:

Bảo vệ răng khỏi tác động mạnh: Đảm bảo trẻ đội mũ bảo hiểm khi tham gia các hoạt động có rủi ro va chạm (như đi xe đạp, trượt patin…). Nhắc nhở trẻ không nên cắn, nhai các vật quá cứng hoặc đưa các đồ vật lạ vào miệng.
Thiết lập thói quen chăm sóc răng miệng tốt: Giám sát và hướng dẫn trẻ chải răng sạch sẽ tối thiểu 2 lần/ngày với kem đánh răng phù hợp. Đưa trẻ đi khám nha khoa định kỳ (thường là 6 tháng/lần) để kiểm tra sức khỏe răng miệng tổng quát.
Tránh cho trẻ ăn nhiều đồ ngọt: Hạn chế cho trẻ ăn quà vặt, bánh kẹo ngọt, đặc biệt là vào buổi tối trước khi ngủ.
Theo dõi sát sao tình trạng răng của trẻ: Thường xuyên quan sát răng và nướu của con tại nhà để sớm phát hiện những dấu hiệu bất thường như sâu răng, men răng đổi màu, nướu sưng đỏ hay các vết nứt, mẻ dù là nhỏ nhất.